Gaz Ölçümü Nedir?

Fumigasyon Sonrası Gaz Ölçümü Nedir?

Fumigasyon sonrası gaz ölçümü, fumigasyon işlemi tamamlandıktan sonra ortamdaki fumigant gazlarının miktarını, türünü ve konsantrasyonunu belirlemek amacıyla yapılan analiz sürecidir. Bu ölçüm, gazın hedeflenen seviyeye kadar düşüp düşmediğini ve alanın güvenli hale gelip gelmediğini kontrol etmek için kritik öneme sahiptir.

Fumigasyon gaz ölçümü, fumigant gazlarının iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uygun seviyelere inmesini sağlamak, işçilerin ve yüklerin zarar görmesini önlemek ve yasal gerekliliklere uyum sağlamak için gerçekleştirilir.

Fumigasyon Sonrası Gaz Ölçümü Neden Yapılır?

1. İş Sağlığı ve Güvenliğini Sağlamak:

• Fumigasyon sonrası kalan gaz seviyelerinin insan sağlığına zarar vermeyecek düzeyde olduğunu doğrulamak.
• Solunması tehlikeli olan fumigantların güvenli seviyeye indiğinden emin olmak.

2. Yasal Düzenlemelere Uyum Sağlamak:

• Uluslararası taşımacılık ve iş güvenliği mevzuatlarına uyumluluğu sağlamak.
• Türkiye’de 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler kapsamında gaz seviyelerini denetlemek.

3. Yangın ve Patlama Risklerini Azaltmak:

• Özellikle fosfin (PH₃) gibi yanıcı gazların ortamda tehlikeli seviyelerde bulunmadığını kontrol etmek.

4. Yük ve Çalışma Alanlarını Koruma:

• Tarımsal ürünler ve diğer kargoların fumigant kalıntılarından etkilenmediğini belirlemek.
• Gemi ambarları, depolar ve konteynerlerin tekrar güvenle kullanılmasını sağlamak.
• Fumigasyon sonrası gaz ölçümü, özellikle gemi ambarları, konteynerler, depolar ve tahıl silolarında yaygın olarak uygulanmaktadır.

Fumigasyon Sonrası Gaz Ölçümü Nasıl Yapılır?

Fumigasyon sonrası gaz ölçüm süreci, kullanılan fumigantın türüne, ölçüm yapılan ortamın büyüklüğüne ve kullanılan cihazlara bağlı olarak değişebilir. Ancak temel adımlar şu şekildedir:

1. Ölçüm Planlaması

• Kullanılan fumigant belirlenir (fosfin, metil bromür, hidrojen siyanür vb.).
• Ölçüm yapılacak noktalar ve yöntemler belirlenir.
• Ortamın havalandırma durumu göz önünde bulundurularak planlama yapılır.

2. Ölçüm Noktalarının Belirlenmesi

• Gazın yayılımını en iyi temsil eden noktalarda ölçüm yapılır.
• Kapalı alanlarda gaz birikmesi ihtimali yüksek bölgeler öncelikli olarak kontrol edilir.

3. Gaz Tespit Cihazlarının Kullanılması

Gaz ölçümü, farklı dedektörler ve sensörler kullanılarak gerçekleştirilir:

• Elektrokimyasal sensörler: Fosfin (PH₃), hidrojen siyanür (HCN) gibi toksik gazları ölçmek için kullanılır.
• Kızılötesi (IR) sensörler: Karbondioksit (CO₂) ve metil bromür (CH₃Br) ölçümlerinde etkilidir.
• PID (Fotoiyonizasyon Dedektörleri): Organik fumigantları ölçmek için tercih edilir.
• Manuel gaz ölçüm tüpleri: Hızlı ve pratik sonuç almak için kullanılır, ancak hassasiyeti elektronik cihazlara göre daha düşüktür.

4. Ölçüm Sonuçlarının Değerlendirilmesi

• Elde edilen değerler, uluslararası kabul görmüş İş Yeri Maruziyet Limitleri (TWA, STEL, IDLH) ile kıyaslanır.
• Güvenli seviyelerin aşılması durumunda ek havalandırma veya güvenlik önlemleri alınır.

5. Raporlama ve Önlemler

• Gerektiğinde tekrar ölçümler yapılarak güvenlik onayı verilir.
• Ölçüm sonuçları raporlanarak ilgili mercilere sunulur.
• Güvenli seviyeye ulaşana kadar havalandırma devam ettirilir.

Fumigasyon Sonrası En Sık Ölçüm Yapılan Gazlar ve Güvenlik Değerleri

Gaz Türü	Maruziyet Limiti (TWA)	Kısa Süreli Limit (STEL)	Tehlikeli Limit (IDLH)
Fosfin (PH₃)	0.1 ppm	0.3 ppm	50 ppm
Metil Bromür (CH₃Br)	1 ppm	5 ppm	250 ppm
Karbondioksit (CO₂)	5000 ppm	30000 ppm	40000 ppm

TWA: 8 saatlik çalışma süresince maruz kalınabilecek güvenli seviye.
STEL: Kısa süreli (15 dakika) maruziyet limiti.
IDLH: Hemen tehlikeli sağlık sınırı; bu seviyelerde anında tahliye gereklidir.

Fumigasyon Gaz Ölçümü Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Cihazların doğru kalibre edilmesi: Hatalı kalibrasyon, yanlış ölçüm sonuçlarına yol açabilir.
• Ölçüm yapılan ortamın durumu: Sıcaklık, nem ve havalandırma, gaz dağılımını etkileyebilir.
• Eğitimli personel kullanımı: Gaz ölçümünü yapan kişilerin fumigantların özellikleri ve cihaz kullanımı hakkında yeterli bilgiye sahip olması gerekir.
• Kişisel koruyucu ekipman (KKE) kullanımı: Ölçüm sırasında gerekli solunum cihazları ve diğer koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır.

Sonuç

Fumigasyon sonrası gaz ölçümü, iş sağlığı ve güvenliği açısından kritik bir adımdır. Fumigasyonun tamamlanmasının ardından, fumigant seviyelerinin belirlenen güvenlik eşiklerinin altına indiğinden emin olmak gerekir. Bu süreç, özellikle fosfin, metil bromür ve hidrojen siyanür gibi güçlü fumigantların kullanıldığı durumlarda büyük önem taşır.

Düzenli gaz ölçümü, olası sağlık risklerini önlerken, fumigasyon yapılan alanların güvenli bir şekilde yeniden kullanımını sağlar. Türkiye’de ve uluslararası mevzuat kapsamında belirlenen güvenlik standartlarına uyum sağlamak için, gaz ölçümünün doğru cihazlarla ve eğitimli personel tarafından yapılması gerekmektedir.